Projektowanie grafiki reklamowej a prawa autorskie – poznaj najważniejsze zasady

Zdecydowana większość działań marketingowych wymaga przygotowania projektu graficznego. Bez grafiki nie ma strony www, baneru, plakatu, spotu telewizyjnego czy zwykłej ulotki. Na rynku działa wielu niezależnych grafików, nie brakuje też profesjonalnych studiów graficznych. Częstym grzechem, popełnianym szczególnie przez tych pierwszych, jest niezwracanie uwagi na kwestię praw autorskich. Projektowanie grafiki reklamowej i bagatelizowanie przepisów prawa jest bardzo ryzykowne, szczególnie dla końcowego użytkownika takiego projektu. O czym należy więc pamiętać? Podpowiadamy.

Stocki a prawa autorskie

Zdecydowana większość grafików projektujących na potrzeby firm korzysta z tzw. banków zdjęć stockowych. Nie ma w tym nic nadzwyczajnego czy nagannego. Warto jednak wiedzieć, że zdjęcia udostępnione do użytku komercyjnego są objęte konkretnymi prawami licencyjnymi.

Jak to sprawdzić? Wystarczy przeczytać regulamin serwisu i przede wszystkim kontrolować, czy zdjęcie, które ma się znaleźć na stronie, ulotce lub reklamie klienta, może być wykorzystywane bez dodatkowych ograniczeń.

Ważne

Dotyczy to szczególnie zdjęć udostępnianych za darmo, których autorzy bardzo często stosują daleko idące zastrzeżenia.

Najpopularniejsze licencje

Aby zrozumieć zasady udostępniania gotowych zdjęć czy grafik, warto poznać najczęściej stosowane licencje. Jest ich 6:

• Copyright – czyli prawa autorskie, rozróżniane na prawa majątkowe (mogą być zbywane) oraz osobiste (tych nie można zbywać). Grafiki czy zdjęcia na takiej licencji nie można modyfikować i kopiować bez zgody autora.
   
• Copyleft – taki rodzaj licencji umożliwia modyfikowanie grafiki czy zdjęcia oraz dalszą dystrybucję (np. na stronie www klienta).
   
• Creative Commons – taka licencja umożliwia dowolne korzystanie z grafiki czy zdjęcia oraz dalsze udostępnianie bez zgody autora, który jednaj zachowuje osobiste prawa autorskie do swojego dzieła.
   
• Royalty Free – często stosowana licencja w obrocie zdjęciami w serwisach stockowych. Autor otrzymuje jednorazową zapłatę, w zamian za co udostępnia swoją własność do wielokrotnego wykorzystania bez domagania się dodatkowej opłaty.
   
• Fair Use – na podstawie tej licencji można wykorzystać dzieło bez zgody autora, ale tylko w sytuacji, gdy zdjęcie czy grafika (a także np. utwór muzyczny) było już wcześniej udostępniane.
   
• Public Domain – najbardziej liberalny rodzaj licencji, która umożliwia dowolne modyfikowanie dzieła i jego wykorzystanie bez żadnej zgody. Najczęściej ta licencja jest nadawana dziełom, do których prawa autorskie już wygasły lub nigdy nie były im nadane.
   

Ten podział muszą bezwzględnie znać wszyscy graficy projektujący na użytek komercyjny, a więc także dla firm i rynku reklamowego. O ich istnieniu powinny też wiedzieć osoby zlecające prace graficzne, aby móc upewnić się, że to, z czego będą korzystać, ma legalne źródło i nie będzie podstawą jakichkolwiek roszczeń w przyszłości.